Âm nhạc trực tuyến được xem là rất bùng nổ. Nhiều năm trước, băng đĩa lậu đã làm mưa làm gió trên thị trường mà cơ quan không thể quản lý được. Nhưng bắt đầu từ những năm 2000, Internet đã xóa bỏ hoàn toàn công nghiệp băng đĩa lậu. Hầu như các ca sĩ bây giờ chỉ toàn làm MV để đăng lên mạng, thu hút fan, chủ yếu để lấy view, sống bằng view chứ không có mấy ca sĩ ra đĩa nữa. Nhiều ca sĩ ra hẳn một app riêng, hoặc lập nhiều kênh riêng để thu hút fan trên mạng.
Nhưng điều đáng buồn là người ta làm nhạc một cách thiếu tôn trọng nhạc sĩ, thậm chí có thể nói rõ ràng là một cách ăn cắp, ăn trộm. Những người này có thể dần dần hủy diệt hết sự sáng tạo âm nhạc, họ làm cho những người sáng tạo mà không còn muốn sáng tạo nữa.
I. Thực trạng vi phạm bản quyền âm nhạc hiện nay
Chính sự phát triển mạnh mẽ của Internet, các nền tảng số, mạng xã hội giúp mọi người đều có thể dễ dàng tham gia vào hoạt động âm nhạc trên không gian mạng, bao gồm từ việc sáng tạo, trình diễn đến công bố tác phẩm. Hơn nữa, nhạc trực tuyến đã phát triển một cách nhanh chóng và là một trong những lựa chọn hàng đầu cho việc nghe nhạc. Rất nhiều dịch vụ nghe nhạc trực tuyến cho người dùng lựa chọn từ nghe nhạc miễn phí đến nghe nhạc trả phí qua các nền tảng Youtube, Facebook, Spotify, Apple music, Deezer, Soundcloud, ZingMp3, Nhacuatui…
Tương lai chắc chắn sẽ có thêm nhiều ứng dụng nghe nhạc trực tuyến tham gia vào thị trường âm nhạc Việt Nam; đặc biệt là sự ra đời và phát triển nhanh chóng của các nền tảng chia sẻ video ngắn như Tik Tok, Shorts (Google), Reels (Facebook)… khiến cho việc tiếp cận các tác phẩm âm nhạc trên môi trường số càng trở nên thuận lợi, dễ dàng hơn. Song cũng vì thế mà những vấn đề liên quan tới bản quyền âm nhạc lại càng trở nên phức tạp hơn.
Vì thế, Trong thời đại công nghệ số ngày nay, vi phạm bản quyền âm nhạc đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Việc sao chép, phát tán và sử dụng âm nhạc mà không có sự cho phép của chủ sở hữu đã gây ra nhiều hệ lụy cho ngành công nghiệp âm nhạc và người sáng tạo. Điều này đe dọa tới sự sáng tạo và khả năng sinh lời của các nghệ sĩ và các bên liên quan.
II. Vi bằng bản quyền âm nhạc được hiểu như thế nào?
Vi bằng bản quyền âm nhạc có giá trị là nguồn chứng cứ để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của người sáng tác hoặc chủ sở hữu âm nhạc khỏi việc sao chép trái phép, phân phối và sử dụng. Người sáng tạo âm nhạc có quyền đăng ký vi bằng bản quyền để được công nhận và bảo vệ quyền lợi của mình.
Nó xác nhận rằng người sở hữu có quyền độc quyền để sao chép, phân phối, trình diễn và sử dụng âm nhạc đó. Vi bằng bản quyền âm nhạc cho phép người sở hữu có cơ sở pháp lý để kiện cáo và yêu cầu bồi thường khi có vi phạm xảy ra.
III. Nếu không thực hiện lập vi bằng bản quyền âm nhạc sẽ bị như thế nào?
Nếu không thực hiện lập vi bằng bản quyền âm nhạc, người sáng tạo sẽ không có cơ sở pháp lý để bảo vệ tác phẩm của mình. Điều này có thể dẫn đến việc tác phẩm bị sao chép, phân phối và sử dụng mà không có sự cho phép, gây thiệt hại cho người sáng tạo về mặt tài chính và danh tiếng. Ngoài ra, việc không có vi bằng bản quyền cũng khiến người sở hữu không thể yêu cầu bồi thường và hỗ trợ pháp lý khi xảy ra vi phạm.
Ta hiểu rằng, xâm phạm bản quyền bài hát là các hành vi sử dụng, sao chép, sửa chữa, xuyên tạc, lưu truyền bài hát … mà chưa được sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với bài hát đó.
Xem thêm tại đây.
IV. Cơ quan chứng nhận vi bằng bản quyền âm nhạc
Theo quy định tại Điều 39 Nghị định 08/2020/NĐ-CP, thủ tục lập vi bằng bản quyền âm nhạc như sau:
Bước 1. Người có nhu cầu lập vi bằng bản quyền âm nhạc đến Văn phòng Thừa phát lại để yêu cầu lập vi bằng.
Bước 2: Thỏa thuận lập vi bằng
Khách hàng sẽ thỏa thuận bằng văn bản với Trưởng Văn phòng Thừa phát lại với các nội dung sau:
– Nội dung cần lập vi bằng;
– Địa điểm, thời gian lập vi bằng;
– Chi phí lập vi bằng;
– Các thỏa thuận khác (nếu có).
Người có yêu cầu lập vi bằng sẽ nộp chi phí lập vi bằng cho Thừa phát lại.
Bước 3: Tiến hành lập vi bằng
Thừa phát lại có quyền yêu cầu người làm chứng chứng kiến việc lập vi bằng nếu thấy cần thiết. Thừa phát lại sẽ ghi nhận sự kiện mà mình chứng kiến một cách khách quan, trung thực.
Hình thức và nội dung chủ yếu của vi bằng:
– Tên, địa chỉ văn phòng Thừa phát lại, họ, tên Thừa phát lại lập vi bằng;
– Địa điểm, thời gian lập vi bằng;
– Họ, tên người tham gia khác (nếu có)
– Họ, tên, địa chỉ người yêu cầu lập vi bằng và nội dung yêu cầu lập vi bằng;
– Nội dung cụ thể của sự kiện, hành vi được ghi nhận (các nội dung các bên đã thỏa thuận theo văn bản đã được các bên thống nhất trước đó);
– Lời cam đoan của Thừa phát lại về tính trung thực và khách quan trong việc lập vi bằng;
– Chữ ký của Thừa phát lại lập vi bằng và đóng dấu văn phòng Thừa phát lại, chữ ký hoặc dấu điểm chỉ của người yêu cầu, những người tham gia, chứng kiến (nếu có) và chữ ký của người có hành vi bị lập vi bằng (nếu họ có yêu cầu).
Bước 4: Kết quả thỏa thuận lập vi bằng
Trước khi giao vi bằng, thừa phát lại (hoặc thư ký nghiệp vụ) đề nghị khách hàng ký vào sổ bàn giao vi bằng và thanh lý thỏa thuận lập vi bằng. Vi bằng được lập thành 3 bản chính:
- Bản giao người yêu cầu.
- Bản gửi đến Sở Tư pháp nơi Văn phòng Thừa phát lại đặt trụ sở để vào sổ đăng ký.
- Bản lưu trữ tại Văn phòng Thừa phát lại theo quy định của pháp luật.
Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày kết thúc việc lập vi bằng, Văn phòng phải gửi vi bằng đến Sở Tư pháp để vào sổ đăng ký.
Như vậy, sau khi tiến hành hoàn thiện việc lập vi bằng thì Văn phòng phải thực hiện thủ tục đăng ký vi bằng tại Sở Tư pháp.
V. Các câu hỏi thường gặp
1. Các ví dụ điển hình về vi phạm bản quyền âm nhạc xảy ra kiện cáo ?
Trước đây, năm 2018 có thông tin chính thức về việc nhạc sĩ người Mỹ Zack Hemsey đã gửi đơn khởi kiện Noo Phước Thịnh tới Toà án Nhân dân TP.HCM vì lý do vi phạm bản quyền tác phẩm âm nhạc. Phía nguyên đơn, tức Zack Hemsey cho biết MV “Chạm khẽ tim anh một chút thôi” được phát hành vào 10/2017 của Noo Phước Thịnh có sử dụng một phần của ca khúc “The Way” do anh ta sáng tác để làm nhạc nền cho phân đoạn từ phút 6:05 đến 7:30 mà không có sự cho phép của tác giả trong khi thời hạn bảo hộ vẫn còn.
Thêm một ví dụ điển hình, tập đoàn sản xuất âm nhạc Universal Music đã đệ đơn kiện công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo (AI) Anthropic lên Tòa án liên bang Tennessee của Mỹ, với cáo buộc “vi phạm bản quyền lời bài hát một cách phổ biến và có hệ thống.” Đơn kiện nêu rõ rằng trong quá trình xây dựng và vận hành các mô hình AI, Anthropic đã sao chép và phổ biến bất hợp pháp số lượng lớn các tác phẩm có bản quyền.
2. Hình phạt khi vi phạm bản quyền âm nhạc
- Thứ nhất, Thế nào là vi phạm bản quyền âm nhạc?
Theo quy định tại khoản 8 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 thì hành vi bị xem là vi phạm bản quyền âm nhạc như sau:
“1. Xâm phạm quyền nhân thân quy định tại Điều 19 của Luật này.
- Xâm phạm quyền tài sản quy định tại Điều 20 của Luật này.
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ quy định tại các điều 25, 25a và 26 của Luật này.
- Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu biện pháp công nghệ hữu hiệu do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình nhằm thực hiện hành vi quy định tại Điều này và Điều 35 của Luật này.
- Sản xuất, phân phối, nhập khẩu, chào bán, bán, quảng bá, quảng cáo, tiếp thị, cho thuê hoặc tàng trữ nhằm mục đích thương mại các thiết bị, sản phẩm hoặc linh kiện, giới thiệu hoặc cung cấp dịch vụ khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, sản phẩm, linh kiện hoặc dịch vụ đó được sản xuất, sử dụng nhằm vô hiệu hóa biện pháp công nghệ hữu hiệu bảo vệ quyền tác giả.
- Cố ý xóa, gỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.
- Cố ý phân phối, nhập khẩu để phân phối, phát sóng, truyền đạt hoặc cung cấp đến công chúng bản sao tác phẩm khi biết hoặc có cơ sở để biết thông tin quản lý quyền đã bị xóa, gỡ bỏ, thay đổi mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả; khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định để được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian quy định tại khoản 3 Điều 198b của Luật này.”
- Thứ hai, Quy định về xử phạt vi phạm bản quyền âm nhạc:
Xử phạt hành chính: Tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi vi phạm bản quyền âm nhạc thì tùy hành vi và tính chất mức độ vi phạm, nếu chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính. Mức phạt và thẩm quyền xử phạt được quy định cụ thể tại Nghị định số 131/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan (được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị định số 28/2017/NĐ-CP).
Truy cứu trách nhiệm hình sự: Theo Điều 225 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi bởi Bộ luật hình sự 2017) quy định:
“1. Người nào không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan mà cố ý thực hiện một trong các hành vi sau đây, xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
- a) Sao chép tác phẩm, bản ghi âm, bản ghi hình;
- b) Phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm, bản sao bản ghi hình.
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
- Đối với pháp nhân thương mại, thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng.
Ngoài ra, pháp nhân thương mại có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.”
Như vậy, hành vi vi phạm bản quyền âm nhạc sẽ bị xử phạt tùy theo hành vi và mức độ vi phạm.
3. Chi phí thực hiện lập vi bằng bản quyền âm nhạc
Chi phí lập vi bằng bản quyền âm nhạc do người yêu cầu và Văn phòng Thừa phát lại thỏa thuận theo công việc thực hiện hoặc theo giờ làm việc.
Ngoài ra, Văn phòng Thừa phát lại phải niêm yết công khai chi phí lập vi bằng, trong đó xác định rõ mức tối đa, mức tối thiểu, nguyên tắc tính. Tuy nhiên, người yêu cầu và Văn phòng Thừa phát lại có thể thỏa thuận thêm về chi phí thực hiện theo công việc hoặc theo giờ làm việc và các khoản chi phí thực tế phát sinh bao gồm: Chi phí đi lại; phí dịch vụ cho các cơ quan cung cấp thông tin; chi phí cho người làm chứng, người tham gia hoặc chi phí khác (nếu có).
VI. Kết luận
Vi phạm bản quyền âm nhạc là một vấn đề nghiêm trọng trong thế giới kỹ thuật số ngày nay. Việc thực hiện lập vi bằng bản quyền âm nhạc là cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo và ngành công nghiệp âm nhạc.
Việc này đòi hỏi sự hợp tác giữa người sáng tạo, cơ quan chứng nhận và chính phủ để tạo ra một môi trường công bằng và bảo vệ sự sáng tạo âm nhạc. Chỉ khi có sự thực hiện nghiêm túc và tuân thủ pháp luật, chúng ta có thể đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp âm nhạc và tôn trọng quyền lợi của tất cả những người liên quan.
Quý khách có nhu cầu tư vấn về lập vi bằng bản quyền âm nhạc thì hãy liên hệ với Thừa phát lại Ngọc Phú qua các kênh:
Địa chỉ: 139H4 Lý Chính Thắng, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
Văn phòng: 3C2 Đồng Khởi, phường Phú Khương, thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre
hoặc số hotline: 0913 41 99 96
Email: thuaphatlaingocphu@gmail.com
Theo dõi Thừa phát lại Ngọc Phú tại đây: https://thuaphatlaingocphu.vn/
